Overal dozen, mijn favoriete mok kwijt, een gesneuvelde lamp; verhuizen geeft veel stress. Gelukkig heeft verhuizen ook zo zijn leuke kanten. Zo mocht ik toen ik in juli naar mijn eerste huurappartement verhuisde een boel nieuwe meubelstukken aanschaffen, waaronder een nieuwe tafel. Nadat honderden tafels de revue hadden gepasseerd en ik door de tafels de tafels niet meer kon zien, merkte ik dat ik dieper nadenken over het begrip ‘tafel’. Wanneer is iets een tafel en wat voor functies heeft een tafel allemaal? Kan ik een tafel ontwerpen en maken zonder functie?

Oké, een tafel zonder functie dus. Maar waarom? Tijdens de zoektocht naar een tafel viel het me op dat je alle tafels op een schaal kan zetten die van functionaliteit naar design loopt. De tafels die meer richting design gaan leveren vaak in op functionaliteit en andersom. Ik vond het interessant om een tafel te ontwerpen die helemaal op design ingaat, en helemaal niet op functionaliteit, als een tegenstelling.

Om mijn gedachten omtrent dit onderwerp vorm te geven, heb ik een hoofdvraag en een aantal deelvragen gemaakt.

Hoofdvraag:

• Kan ik een tafel ontwerpen zonder functie?

Deelvragen:

• Wat definieert het begrip ‘tafel’?
• Wat voor functies heeft een tafel?
• Wat is de grens tussen een designobject en een meubelstuk?
• Wat is de rol van het meubelstuk ‘tafel’ binnen onze maatschappij?

poster pitch

Buiten dat wilde ik ook onderzoek doen naar de vorm van een tafel zonder functie. Dit onderzoek bestond uit het zoeken van voorbeelden van tafels waarbij design belangrijker is dan functionaliteit, en het maken van schetsen. Ook wilde ik onderzoek doen naar het materiaal waaruit deze tafel eventueel zou kunnen bestaan. Om dit te kunnen onderzoeken, wilde ik een hoop experimenten doen met verschillende materialen. Hiernaast had ik drie boeken besteld die mij meer konden helpen bij mijn onderzoek.

Het boek Furniture Design (Falkenberg & Reschke, 2002, pp. 1–3) om meer te leren over de geschiedenis van meubelen en verschillende designstukken;

Het boek Dada: Een geschiedenis (Berg, 2016, pp. 1–3) om meer te leren over de antikunststroming Dadaisme;

Het boek Bauhaus: Updated edition (Droste, 2019, pp. 1–3) om meer te leren over de iconische Bauhaus-leer binnen de meubeldesign.

Nadat ik de interviews had afgenomen bij zowel vrienden, familie als klasgenoten, eindigde ik met een waslijst vol met functies die het meubelstuk tafel zouden kunnen bekleden. Over veel van deze functies (bijvoorbeeld dat een omgekeerde tafel een slee kan zijn) had ik nog nooit nagedacht, en het gaf al goed weer hoe verschillend onze perceptie is van zo’n object, met op het eerste gezicht zo’n ‘simpele’ functie. Uit de antwoorden van het interview kwam ook naar voren dat de definitie van de tafel voor iedereen eigenlijk hetzelfde was. De kans is zeer groot dat deze definitie per cultuur verschillend is; zo eet men in Japan aan ezogeheten Kotatsu, iets dat wij in Europa niet kennen. (Kotatsu – een hybride van de tafel, dekens en verwarming: hoe te gebruiken, de voor- en nadelen > Meubilair, 2020)

De functies en definities van een tafel volgens de geïnterviewden

‘Is there any sense in dreaming up a table that forsakes the basic horizontal principle? In most cases the answer will certainly be no, as, however visually attractive the result may be, it will not serve the function for which it was created.’

• (Falkenberg & Reschke, 2002, pp. 1–3)

Ook het boek was erg duidelijk over de definitie van een tafel: het heeft een horizontaal blad. Zo niet, en het heeft niet de functie meer waarvoor het was gecreëerd. Deze antwoorden waren niet bevredigend. Als ik bij wijze van spreken een tafel met een verticaal blad maakte, was ik klaar, was mijn hoofdvraag beantwoord: waarom voelde het dan dat er nog een andere definitie van een tafel was? Er zat meer achter. Ik besloot dieper in te duiken over de rol van de tafel binnen onze maatschappij, en elke week als ik weer tot nieuwe inzichten was gekomen, mijn persoonlijke definitie te veranderen.

Mijn definitie van de tafel door de weken heen

Ik heb een boel schetsen gemaakt van tafels die niet meer konden functioneren als tafel, in het zo breed mogelijke aspect. Sommige van deze heb ik ook uitgewerkt tot 3D-prototype. Bij de eerste twee tafels heb ik niet gelet op het materiaal, alleen op de vorm.

Schets en prototype van tafel 1

Schets en prototype van tafel 2

De tafels die ik daarna maakte waren meer gefocussed op materiaalgebruik. Ik ging mezelf te rade van welke materialen ik tafels kon maken, en wat dit deed met de functionaliteit.

Tafel van origami-papier

Tafel van kaarsvet

Tafel van ijzerdraad

Tafel van purschuim

Bevindingen van de functionaliteit en het materiaal

Bij sommige van deze experimenten was ik tevreden en sommige niet, zeker omdat het niet functioneel-zijn een gevolg was en geen bewuste keuze. Zo zakte tafel 2 telkens in elkaar omdat ik met de verkeerde nerf van het karton had gewerkt. Ik zat vast in een vicieuze cirkel van telkens een tafel zonder functie ontwerpen, maar niet tevreden zijn. 

Ik besloot een omslag te maken, na een goed gesprek met beide docenten, en me veel meer in de ‘filosofie’ van een tafel te verdiepen. Ik interviewde dezelfde mensen als bij mijn eerste interview poging, ditmaal met andere vragen, dieper ingaand over wat een tafel voor hen betekent.

Nieuwe interviewvragen

Ik kwam tot de conclusie dat een tafel veel meer is dan een object. Een tafel is een plek waar herinneringen zijn gemaakt, sommige positief, sommige negatief, en dat het eigenlijk altijd een centraal punt in huis is waar mensen samenkomen.

Om mijn nieuwe bevindingen een gezicht te geven besloot ik alle herinneringen die de geïnterviewden en ikzelf hadden met betrekking tot een tafel onder te delen in 3 categorieën: Aan mij, met mij en onder mij, geschreven vanuit het perspectief van de tafel.

[aesop_gallery id=”3044″]

Woorden gerangeerd

Vervolgens kocht ik een tafeltje bij de kringloopwinkel en bewerkte deze zo dat het leek alsof hij een heel leven achter zich had. De woorden schreef ik op de tafel, om de tafel zo een stem te geven.

De doorleefde tafel

Dit werd goed ontvangen tijdens de feedbackronde en ik had eindelijk het gevoel dat ik op het goede pad zat. Ik wilde dit doortrekken naar mijn eindwerk en besloot de woorden in een gedicht te verwerken. Omdat ik nooit eerder een gedicht maakte vroeg ik feedback op een forum voor dichters.(Je eigen boek schrijven of uitgeven? | Schrijven Online, 2020) Die feedback, samen met die van de docenten, zorgde ervoor dat ik het gedicht korter en bondiger kon maken.

Gedicht versie 1 en 2

Ik wilde mijn eindwerk van stof maken, dit aan elkaar naaien en vullen met kussenvulling. Het leek mij het ideale materiaal vanwege de beweeglijke natuur, en het feit dat het een tegenstelling is van alles hard: materialen waaruit een tafel gewoonlijk bestaat. De levende tafel is stevig, hard, je kunt er dingen opzetten. De dode tafel is zacht, doorleefd, heeft zoveel meegemaakt. Ik vroeg bekenden of zij mij een stuk stof wilden geven met daaraan een herinnering waar een tafel in voor komt geplakt.

Stoffen en hun herinneringen

Hierna naaide ik de lappen stof aan elkaar, wat soms nog best lastig was. Ik vulde de tafel met kussenvulling en naaide alles dicht. Wat me voor nu te doen staat is het gedicht verwerken op de tafel. Het met een stift erop schrijven is voor de hand liggend, maar wellicht niet pakkend genoeg. En ook zit ik met het feit dat de stukken stof verschillende kleuren en texturen hebben, waardoor de ene methode wel pakt op een bepaalde ondergrond, en de andere methode niet. Het is nu aan mij om een zo passend mogelijke manier te vinden.

Voorlopig eindwerk

Tijdens dit project ben ik achter een nieuwe definitie gekomen van een object dat ogenschijnlijk super simpel lijkt. Ik heb geleerd een eerste idee los te laten, en meer de diepte in te duiken.

“Een tafel is meer dan een object alleen; het is een plek met onbewuste emotionele waarde waar we vaak niet bij stilstaan.”

Berg, H. V. D. (2016). Dada. Een geschiedenis. Vantilt.