Beleef kunst door andere ogen
Voor studio Seminar ben ik mijn passie voor kunst, tentoonstellingsontwerp en storytelling gaan combineren, hierdoor is het onderwerp ‘door andere ogen’ ontstaan. Dit project ga ik mij onderdompelen in de verhalen die kunstwerken willen vertellen en wat de visie van de maker is. Vervolgens ga ik met verschillende schilderijen experimenteren. Ik ga kijken hoe ik een verhaal of visie van een schilderij over kan brengen zonder tekstbordje. Uiteindelijk wil ik een ‘door andere ogen’ tentoonstelling gaan ontwerpen waar je als bezoeker de schilderijen als ware door andere ogen kunt beleven.

Context, scope en definitie
Voor mijn seminar project wil ik een reis gaan maken door kunstperiodes om verschillende schilderijen te ontdekken. Waarin ik de bezoeker wil laten onderdompelen in de verhalen en de gevoelswereld van de schilderijen. Om deze schilderijen beter te begrijpen en om achter de gedachten en emoties van de kunstenaar te komen wil ik mij verdiepen in de symbolieken en de visie van de maker. Ik wil onderzoeken of er andere manieren zijn dan tekstbordjes om bezoekers het verhaal van een schilderij te laten ervaren.

Symbolieken spreken mij aan, het is intrigerend als een kunstwerk mij op een verkeerd been kan zetten, voordat ik de ware betekenis ontdek. Dit roept bij mij de vraag op: “heeft de kunstenaar er een boodschap in verborgen?” Schilders uit het verleden maakten veel gebruik van symbolen. Wanneer we symbolen herkennen, zijn we in staat de betekenis van de voorstelling te begrijpen. (Battistini & Impelluso, 2012) Zoals bij het schilderij van Caspar Netscher – Bellenblazende jongen (1670) op het eerste oog zie ik een vrolijk ventje die bellen aan het blazen is, maar door het schilderij te bestuderen blijkt een bellenblazend kind symbool te staan voor tijdelijkheid van het leven: ‘het leven kan in één keer uiteenspatten’.

Ook spreekt surrealisme mij aan, Salvador Dali is een van mijn favoriete kunstenaars binnen deze stroming. Bij het schilderij verschijning van gezicht en fruitschaal op hun strand (1938), zijn griezelige verwarringen van ons droomleven als samenhangende flarden van de werkelijkheid te zien (Gombrich, 1995).

Wegdromen bij schilderijen, je fantasie de vrije loop laten en je eigen verhalen erbij bedenken vind ik fascinerend. Het is boeiend dat achter elk schilderij een verhaal zit.

Methode en aanpak
Dit onderwerp riep bij mij verschillende vragen op: “Wat vertellen symbolieken op schilderijen?”, “In hoeverre verschilt mijn interpretatie van een schilderij met de ware betekenis?” en “Hoe zou ik ondergedompeld willen worden in schilderijen?”. Met deze vragen in mijn achterhoofd ben ik mijn hoofd- en deelvragen op gaan stellen.

De hoofdvraag is: hoe kan ik een tentoonstelling ontwerpen waarbij bezoekers de schilderijen gaan beleven zonder tekstbordjes te lezen?

Deelvragen:

• Wat zijn de verhalen achter de schilderijen?
• Wat is de visie van de maker?
• Welke (immersieve) manieren van tentoonstellen zijn er?

Voor het onderzoek ben ik zowel online- als offline bronnen gaan raadplegen. Ik ben gestart met schilderijen te zoeken die mij aanspreken en ben gaan kijken welk verhaal ik hier zelf in zie. Vervolgens ben ik gaan onderzoeken wat de ware boodschap van het schilderij is. Hiervoor ben ik het boek der symbolen gaan analyseren. In dit boek komt de verborgen betekenis van de Westerse schilderkunst naar voren. Om achter het verhaal van het schilderij en de visie van de maker te komen ben ik kunstgeschiedenis boeken, kunstboeken en websites gaan raadplegen (bijlage 1: analyse schilderijen). Door hier onderzoek naar te doen ben ik veel meer te weten gekomen over de symboliek en ware betekenis van een schilderij en wat de visie van de maker was.

In de eerste weken liep ik vast met mijn onderwerp. Ik ben er een dagje op uitgegaan om inspiratie op te doen. Ik heb een Miniature People Leeuwarden en street art wandeling gemaakt. Bij de Miniature People heb ik een speurtocht door de binnenstad gemaakt om miniaturen te zoeken. Het was fascinerend om te zien hoe een klein miniatuur, zonder tekstbordje, toch een verhaal kan vertellen. Bij de street art wandeling ben ik versierde elektriciteitskastjes tegengekomen, die een verhaal vertelden zonder tekstbordjes.

Ook ben ik onderzoek en inspiratie op gaan doen naar (immersieve) manieren om kunstwerken tentoon te stellen.

In dit project wil ik mijzelf uitdagen om nieuwe manieren van tentoonstellen te bedenken en te ontwerpen. Ik wil elke week á twee weken een schilderij selecteren en daarmee experimenteren.

Als eindresultaat wil ik een eigen museum met daarin een ‘door andere ogen’ tentoonstelling als maquette hebben gebouwd, waarbij de bezoeker in elke kamer een schilderij op een andere manier kan beleven. Hiervoor wil ik onderzoeken hoe deze kunstwerken het beste tentoongesteld kunnen worden, zodat je als bezoeker geïnspireerd en ondergedompeld wordt in het verhaal van het kunstwerk.

Ook wil ik een app ontwerpen waarmee de bezoeker een tour kan volgen waarbij in elke kamer een extra beleving ervaren kan worden.

Uitvoering en experiment
Naast deskresearch ben ik vrijwel meteen begonnen met experimenteren. De eerste experimenten ben ik gaan doen met werken die ik tegen ben gekomen bij de street art wandeling. Bij Aapke (2014) door LJ van Tuinen ben ik aan het elektriciteitskastjes een sound-effect gaan toevoegen, waardoor het lijkt alsof de aap tot leven komt.

 

Bij Aardhommel (2020) door Roy Schreuder ben ik gaan experimenteren met Augmented Reality (AR), de aardhommel (2D) gaat vliegen en het werk komt tot leven. Om in AR naast 2D elementen ook 3D elementen toe te passen ben ik mij voor het eerst gaan verdiepen in het maken van 3D objecten.

Vervolgens is het eerste schilderij wat ik heb gekozen de Bellenblazende jongen van Caspar Netscher. In dit experiment ben ik gaan kijken hoe ik een verhaal van een kunstwerk op een andere manier kan laten zien. In dit schilderij ben ik de bellenblaas gaan weghalen (hierin zit de symboliek en komt het verhaal naar voren ‘het leven kan in een keer uiteenspatten’) en heb ik een bewerkte versie van dit schilderij gemaakt die laat zien wat de ware betekenis is. Deze losse schilderijen heb ik aan elkaar vastgemaakt, zodat je als ware door het schilderij heen kunt bladeren.

 

 

Het tweede schilderij waarmee ik ben gaan experimenteren is de Volharding der Herinnering van Salvador Dali. Na dit kunstwerk te hebben geanalyseerd (bijlage 1) ben ik gaan kijken hoe ik aan het schilderij een nieuwe belevenis kon toevoegen. Ik stuitte op een pop-up boek en kreeg ik het idee om van het schilderij een pop-up schilderij te maken.

 

 

 

Vervolgens ben ik d.m.v. Augmented Reality het werk tot leven gaan brengen. Om een extra beleving aan het pop-up schilderij toe te voegen ben ik gaan brainstormen welke elementen interessant zijn om als extra laag toe te voegen.

Ik heb gekozen om een mier en een geluidseffect van een klok toe te voegen. Bij het ontwerpen van de mier ben ik gaan kijken hoe Dali de mieren in zijn kunstwerken visualiseert. Vervolgens heb ik een mier gemaakt in Blender, zodat de mier ruimtelijk wordt en kan bewegen.

In deze voorstelling wil ik het beeld schetsen alsof een mier levensgroot wordt en zijn eigen leven gaat leiden en je hoort een oude klok op de achtergrond tikken.

Met Volharding der Herinnering ben ik een extra experiment gaan doen om de ervaring inhoudelijk te maken. Het idee was om een animatie te maken van schilderij waarbij de droomwereld tot leven komt. De klokken worden slapper, de tijd begint te tikken, de zon gaat onder en komt weer op en de camembert komt tevoorschijn (camembert was een visioen van Dali). Door een soundscape en een tikkende klok aan het geheel toe te voegen wordt de beleving intenser.

 

 

 

Het laatste schilderij die ik heb geanalyseerd (bijlage 1) en waarmee ik heb geëxperimenteerd was Irinaland boven de Balkan van Hundertwasser (waarin hartstocht centraal staat). Panorama Mesdag en L’Atelier des Lumières waren mijn inspiratie voor dit experiment. Vervolgens ben ik een ruimte gaan maken die je laat onderdompelen in het werk. Bij het maken van deze kamer merkte ik dat één werk niet interessant genoeg was.

Toen moest ik denken aan de feedback van de docent om meerdere schilderijen te gebruiken. Hierdoor ontstond het idee om een kamer te maken waar verschillende kunstwerken hangen die allemaal te maken hebben met het thema hartstocht. Vervolgens ben ik verschillende kunstwerken gaan combineren om te kijken welke compositie het beste werkt.

Eindwerk
Na deze experimenten ben ik gestart met mijn eindwerk: een tentoonstelling. Hiervoor ben ik een maquette gaan maken van de eerste ruimte: de geheime kamer. Waarin het schilderij Bellenblazende jongen centraal staat. In de eerste ruimte is het originele schilderij met daarop een vrolijk jongen die bellen aan het blazen is zichtbaar. Als je de deur opent komt je terecht in een onheilspellende kamer, hier is de ware betekenis van het schilderij zichtbaar.

In de maquette van de tweede ruimte: het verlangen, staat het schilderij Irinaland boven de Balkan van Hundertwasser centraal. Dit schilderij gaat over hartstocht, maar dit is niet duidelijk zonder context. Daarom worden er in de ruimte andere schilderijen tentoongesteld (die hartstocht visualiseren) om de boodschap van het schilderij van Hundertwasser te verduidelijken. Deze andere schilderijen zijn vormgegeven als pilaren, zodat je om de werken heen kan lopen, ondergedompeld wordt en geleid wordt naar het centrale schilderij.

 

De derde ruimte: het visioen, staat in het teken van het schilderij Volharding der Herinnering van Dali. In deze ronde kamer wordt je onderdeel van het werk. Deze kamer is geïnspireerd op Panorama Mesdag. De vloer is bedekt met een camembert die de kamer surrealistischer maakt en het visioen symboliseert. Om de ruimte een extra beleving mee te geven zijn er lichtjes toegevoegd.

Daarna ben ik de ingang gaan maken en alle ruimtes met elkaar gaan verbinden.

Om de bezoekers te laten onderdompelen in mijn werk, heb ik als toevoeging aan de maquette een app ontworpen. Voor deze app en de maquette heb ik een logo ontworpen die het thema: door andere ogen visualiseert. In de app kan de gebruiker kiezen om een tour te volgen of de tentoonstelling zelf met de app te ontdekken. Bij de tour wordt de gebruiker meegenomen door de verschillende ruimtes waar ze via de app een extra beleving kunnen ervaren. Bij de geheime kamer zijn er soundscapes via de app te beluisteren, die het gevoel van de kamer weergegeven. In de ruimte van het verlangen is de visie van de maker te beluisteren en in de ruimte van het visioen is een animatie te bekijken waarbij de droomwereld tot leven komt (ontdek de app).

Dit seminar project was inspirerend en uitdagend. Het heeft geresulteerd in een eigen tentoonstelling waar ik met trots op terug kan kijken. Dit project heeft mijn passie voor kunst en tentoonstellen nog meer aangewakkerd.

Literatuurlijst

A Guide to Leeuwarden. (z.d.). Street Art Wandeling: Vosseparkwijk – A Guide to Leeuwarden. Geraadpleegd op 29 april 2021, van https://www.aguidetoleeuwarden.nl/diy/vosseparkwijk-wandeling/

Art Salon Holland. (z.d.). Verjaardag (1923) – Marc Chagall. Geraadpleegd op 17 mei 2021, van https://www.artsalonholland.nl/meesterwerken/marc-chagall-verjaardag

Atelier Des Lumières. (z.d.). L’Atelier des Lumières – Site officiel – Créé par Culturespaces. Geraadpleegd op 20 mei 2021, van https://www.atelier-lumieres.com/en/home

Battistini, M., & Impelluso, L. (2012). Het boek der symbolen – De verborgen betekenis van de westerse schilderkunst. Ludion.

Dawdy, J. (2017, 23 januari). The 12 Most Romantic Lovers Depicted In Art. Geraadpleegd op 24 mei 2021, van https://theculturetrip.com/europe/france/articles/the-12-most-romantic-lovers-depicted-in-art

de Baaij, J. (2014, juni 19). Canon van de Moderne Kunst: Dali. Geraadpleegd op 11 mei 2021, van https://kunstvensters.com/2014/06/19/canon-van-de-moderne-kunst-dali/

Frans Hals Museum. (z.d.). Spreekwoorden. Geraadpleegd op 27 april 2021, van https://www.franshalsmuseum.nl/nl/art/spreekwoorden/

Gombrich, E. (2014). Eeuwige schoonheid. Amsterdam: Van Holkema & Warendorf.

Gustav-Klimt.nl. (z.d.). Der kuss- De kus | Symbolisme en sensualiteit. Geraadpleegd op 24 mei 2021, van http://www.gustav-klimt.nl/kunstwerk/1/Der-Kuss—De-kus

Henri de Toulouse-Lautrec. (z.d.). In Bed The Kiss. Geraadpleegd op 24 mei 2021, van http://www.henritoulouselautrec.org/in-bed-the-kiss/

Hexagon Gallery. (z.d.). Love Is In The Air. Geraadpleegd op 24 mei 2021, van https://hexagongallery.com/catalog/artist/banksy/love-is-in-the-air/

Hundertwasser. (z.d.). Irinaland über dem Balkan. Geraadpleegd op 22 mei 2021, van https://hundertwasser.com/en/paintings/691_irinaland_ueber_dem_balkan__600

Kunst op doek. (z.d.). Valentijnsdag 2020: de beste kunstwerken over de liefde – in beeld. Geraadpleegd op 24 mei 2021, van https://kunstopdoek.nl/blogs/inspiratie/valentijnsdag-2020-de-beste-kunstwerken-over-de-liefde-in-beeld

Le Bistrot de la Rose Croix. (2010, december 13 ). Le Temps soustrait la Vérité aux attaques de l’Envie et de la Discorde. Geraadpleegd op 27 april 2021, van https://www.lebistrotdelarosecroix.com/article-le-temps-soustrait-la-verite-aux-attaques-de-l-envie-et-de-la-discorde-62921619.html

Mauritshuis. (z.d.). Bellenblazende jongen. Geraadpleegd op 16 april 2021, van https://www.mauritshuis.nl/nl-nl/verdiep/de-collectie/kunstwerken/bellenblazende-jongen-l120/

Myartbroker. (z.d.). BAanksy portfolio. Geraadpleegd op 24 mei 2021, van https://www.myartbroker.com/artist/banksy/love-is-in-the-air-flower-thrower/

Panorama Mesdag. (z.d.). Panorama Mesdag. Geraadpleegd op 23 mei 2021, van https://www.panorama-mesdag.nl/home

Rand, H. (2011). Hundertwasser. Köln: TASCHEN GmbH.

Uob Journal. (z.d.). Beschrijving Van Het Schilderij Rene Magritte “Lovers” (Lovers). Geraadpleegd op 24 mei 2021, van https://be.uobjournal.com/1188-description-of-the-painting-rene-magritte-lovers-lov.html

Bijlage 1: Analyse van schilderijen
Wat zeggen kunstwerken en wat stellen ze voor? Heeft de kunstenaar er een boodschap in verborgen? Schilders uit het verleden putten uit een buitengewoon uitgebreid repertoire van symbolen, maar vaak is de sleutel tot de interpretatie van hun werk verloren gegaan. Die symbolen zijn wezenlijke onderdelen van het kunstwerk. Slechts wanneer we ze herkennen, zijn we in staat de betekenis van de voorstelling te begrijpen. (Battistini & Impelluso, 2012)

Salvador Dali – De volharding der herinnering (1931)

Wat zie ik:
Ik zie verschillende klokken, de vormen van de klokken geven mij een gevoel van dat de tijd stil staat. De broze tak waar een klok aanhangt ziet er levenloos uit. Alsof de tijd in deze voorstelling stil staat. Door de zonnige achtergrond in de verte lijkt het dat het niet meer lang duurt voordat de tijd weer begint te tikken.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
Het zakhorloge en de actieve mieren symboliseren het perfect functionerende actieve geheugen. Het langgerekte hoofd stelt de slaap voor die de mechanismen van het geheugen verstoort. De slappe uurwerken roepen het beeld op van onnauwkeurigheden, veranderingen en dysfuncties van het geheugen die met name tijdens de slaap optreden (Battistini & Impelluso, 2012).

Visie/verhaal van de schilder over zijn werk:
Er is sinds de eerste tentoonstelling van dit werk veel gediscussieerd over de betekenis van de smeltende klokken. Dali heeft hier zelf nooit een serieus antwoord op willen geven, buiten een verwijzing naar een visioen over smeltende Camembert (de Baaij , 2014).

Hundertwasser – Irinaland boven de Balkan (1969)

Wat zie ik:
Ik zie een landschap waarin een gezicht verborgen zit. Het is een kleurrijk/ speels tafereel. Het schilderij geeft mij een gevoel alsof het gezicht als ware naar het landschap zit te kijken, maar tegelijkertijd er ook onderdeel van is.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
Irina land boven de bouw kan gaat over de liefde voor een vrouw, het land, de kunst. Irina’s gezicht vloeit door en over het landschap. Haar alomtegenwoordigheid roept in de beschouwer het verlangen wakker naar iemand die – zelfs al is hij aanwezig – de herinnering beheerst: hartstocht. Het idee van de vrouw vervlecht zich met het landschap (Hundertwasser, 2011).

Visie/verhaal van de schilder over zijn werk:
Ik wilde een beeld schilderen dat leek op te lossen en er zat veel van de Balkan in. Ik was betrokken bij een Bulgaarse actrice en beleefde echte Casanova-avonturen, waaronder urenlang verstoppen onder het bed, ontsnappen uit het raam in mijn pyjama, waar de nabijgelegen bloemist volledig sympathiseerde met mijn benarde situatie en me voor niets eten en onderdak gaf. En dan een sprong opzij om niet overreden te worden door een snel rijdende rivaal die in zijn auto op me had liggen wachten (Hundertwasser, sd).

 

Henri de Toulouse-lautrec – In bed, the kiss (1892)

Wat zie ik:
Ik zie een koppel die als ware in elkaar verstrengeld zijn. De liefde spat eraf, maar tegelijkertijd is er een rust voelbaar over het schilderij.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
Dit betoverende schilderij uit 1892 toont twee vrouwen die elkaar in bed omhelzen. Toulouse-Lautrec schilderde een aantal andere stellen in bed, maar beschreef deze scène zogenaamd als ‘de belichaming van sensueel genot. ‘De heldere rode en gele tinten van het schilderij balanceren subtiel met koelere tinten groen, blauw en grijs. Het paar wordt gevangen genomen terwijl ze elkaar stevig vasthouden, alsof ze niet van elkaar gescheiden willen worden (Dawdy, 2017).

Visie/verhaal van de schilder over zijn werk:
Toulouse-Lautrec liet zich inspireren door de ietwat smerige aspecten van het Parijse nachtleven, waaronder bars, bordelen en cabarets. In Bed wordt aangenomen dat The Kiss vrouwen voorstelt die in een bordeel werken. Bordelen ontbraken vaak de ruimte om bedden te voorzien voor al hun sekswerkers, waardoor ze gedwongen werden bedden met elkaar te delen. Dit leidde vaak tot intieme vriendschappen en zelfs romantische relaties tussen hen, wat mogelijk het geval was voor de twee vrouwen die Toulouse-Lautrec hier afbeeldt (Henri de Toulouse-Lautrec, sd).

De geliefden – Rene Magritte (1928)

Wat zie ik:
Ik zie een koppel die elkaar niet kunnen zien, maar toch voel je aantrekkingskracht in het schilderij. Ondanks je de gezichten niet ziet, voel je toch de emotie.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
De twee figuren zonder gezicht symboliseren de blindheid van de liefde. Blindheid in alle betekenissen: geliefden zien niemand, wij zien hun ware gezichten niet, en bovendien zijn geliefden zelfs voor elkaar een mysterie (Kunst op doek, sd). De sluier komt vaker voor in het werk van Magritte. Het symboliseert (een) mysterie, met iets zichtbaars wordt iets anders zichtbaars verborgen. Vaak wordt verwezen naar een traumatische jeugdervaring. Nadat zijn moeder zelfmoord had gepleegd, werd ze in de Maas teruggevonden met haar gezicht bedekt door haar kleed.

Visie/verhaal van de schilder over zijn werk:
De reden voor het maken van dit schilderij, was het trauma dat Magritte in zijn kindertijd had meegemaakt (de dood van zijn moeder, die besloot in de rivier te springen). De kop van het gevonden lichaam was in stof gewikkeld. De vrouw die tijdens haar leven mooi was, wilde niet helemaal misvormd worden gezien. Volgens een andere versie was Magritte dol op de toen beroemde Fantomas. Niemand wist wie zich achter een masker verstopte. De kunstenaar koos ervoor geen gezichten af ​​te beelden om de blindheid van liefde te tonen. Geliefden zijn zo gepassioneerd over hun gevoelens en elkaar dat ze eenvoudigweg niets merken (Uob Journal, sd).

Caspar Netscher – Bellenblazende jongen (1670)

Wat zie ik:
Op het eerste oog kan ik moeilijk bepalen of ik een jongen of een meisje op het schilderij zie. Het is dat de titel verklapt dat het een jongen is. Deze jongen is bellen aan het blazen, dit geeft mij een beeld van een spelende jongen die met bewondering naar de bellen aan het kijken is.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
In dit kunstwerk is er heel wat anders aan de hand dan wat ik op het eerste oog zag. Een bellenblazend kind heeft in de symboliek een hele andere betekenis. Een bellenblazend kind staat namelijk symbool voor de tijdelijkheid van het leven: als een zeepbel kan ons leven straks uiteenspatten (Mauritshuis, sd).

Gustaf Klimt – De kus (1907-08)

Wat zie ik:
Een prachtig schilderij, de liefde springt van het doek af. De man en vrouwen zijn in elkaar verstrengeld.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
Dit geliefde werk van de Oostenrijkse schilder Gustav Klimt toont een omhelzend paar. De kus wijkt af van de andere schilderijen van Klimt, die vooral op vrouwen gericht waren. Sommige kunsthistorici geloven dat het hier afgebeelde echtpaar Klimt zelf is en zijn oude partner Emilie Flöge. Het is een karakteristiek voorbeeld van Klimt’s gouden periodestijl, waarin hij bladgoud in zijn olieverf mengde. (Dawdy, 2017).

Visie/verhaal van de schilder over zijn werk:
Het is een zelfportret waarbij in innige omhelzing is met Emilie Flöge, zijn minnares/ geliefde.
Wie naar Wenen reist kan in het Oberes Belvedere het origineel van dit beroemde kunstwerk zien. De femme fatale speelt een grote rol in zijn werk (Gustav-Klimt.nl, sd).

Banksy – Love is in the Air (2003)

Wat zie ik:
Een man die een bos bloemen weggooit. De rode kleur komt zowel agressief als passievol over.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
Het vertegenwoordigt een oproep tot vrede, afgeleverd met dezelfde explosieve kracht als een granaat. Oorspronkelijk geschilderd in een door conflicten geteisterd gebied in Jeruzalem, richtte de muurschildering zich rechtstreeks tot de autoriteiten in Banksy’s campagne voor vrede in de stad. De figuur van de bloemen werpende demonstrant neemt stelling tegen het oorlogsgeweld (Myartbroker, sd).

Visie/verhaal van de schilder over zijn werk:
“The greatest crimes in the world are not committed by people breaking the rules but by people following the rules.”
― Banksy, Wall and Piece (Hexagon Gallery, sd)

Marc Chagall- De verjaardag (1915)

Wat zie ik:
Ik zie een koppel die aan het zweven zijn. Ze kijken elkaar verliefd aan en gaan als ware in elkaar op. De achtergrond geeft een romantische ‘Franse’ sfeer weer.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
De kunstenaar verbeeldt hier zijn herinnering aan een dierbaar moment op zijn eigen verjaardag. Bella, zijn geliefde, bezoekt hem onverwachts met een bos bloemen in zijn atelier. We zien Chagall gelukzalig door de lucht zweven. Daarbij kust hij Bella als in een droom vanuit een onmogelijke gedraaide positie met zijn hoofd (Art Salon Holland, sd).

Visie/verhaal van de schilder over zijn werk:
Chagall ervoer de liefde als een inspirerend gevoel, in staat om gewichtloosheid te geven. Het schilderij “Verjaardag” toont twee vliegende mensen die ongetwijfeld verliefd zijn op elkaar. Hun geluk doet hen van de grond komen. En dat voor de eeuwigheid zoals Chagall het ervaarde (Kunst op doek, sd).

Pieter I Bruegel – Nederlandse spreekwoorden (1559)

Wat zie ik:
Ik zie een voorstelling waarop lugubere dingen gebeuren. Het lijkt wel alsof de dingen die gebeuren op het schilderij mislukken. De bezigheden van de personages in het schilderij zijn verdoemd en mislukken. De dieren komen er ook niet goed vanaf in de schilderij.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
We zien een denkbeeldig dorp waar het wemelt van de mensen en dieren. Elke scène verbeeldt een Oudhollands spreekwoord. Er zijn dan ook meer dan zeventig spreekwoorden op het schilderij te vinden. Brueghel laat met dit schilderij zien hoe het niet moet: hij toont de verkeerde wereld. Brueghel kopieerde deze voorstelling van zijn vader. De familie Brueghel maakte vele versies van dit thema, het was blijkbaar een veelgevraagd onderwerp (Frans Hals Museum , sd).

De ‘omgekeerde wereld’ is een metafoor voor de valse waarden die aan de maatschappij van Bruegels tijd ten grondslag lagen. Aan de hand van dit volkse motief hekelt Bruegel de morele en politieke chaos van zijn land. ‘Bij de duivel te biecht gaan’ betekent zoveel als te rade gaan bij onbetrouwbare geestelijke leiders. Iemand die weldaden, geschenken of goede raad verspilt aan wie er de waarde niet van kan of wil inzien, gooit ‘paarlen voor de zwijnen’. Bruegel vond inspiratie voor zijn schilderijen in de Adagia, een door Erasmus bijeengebrachte verzameling van antiek en bijbels christelijke spreekwoorden. Schijnheiligheid komt ook bij de geestelijke voor, zoals bij deze monnik die ‘Ons heer een vlassen baard aandoet. De edelman die de globe in evenwicht houdt, ‘doet de wereld op zijn duimpje draaien’, en is dus de verpersoonlijking van de willekeur waarmee de machtige regering. De stijfkop ‘loopt met de kop tegen de muur’.

Nicolas Poussin – De tijd ontfutselt de waarheid aan de afgunst en de twist (1641)

Wat zie ik:
Ik zie een man/engel die wordt verdreven door een man met een fakkel. Een man die slangen rondom zijn armen heeft, dit geeft een schurkachtige voorstelling. Dit omdat slangen een gevoel van gevaar overbrengt. Ook zie ik in de voorstelling donkere wolken die een beetje ruimte overhouden voor een lichtere/heldere lucht.

Wat is de ware betekenis van de voorstelling:
De nijd of afgunst is te herkennen aan zijn attributen, een dolk en een brandende houtenstaf. De tweedracht heeft als kenmerken de appel en het slangenhaar. De zeis en de slang die zichzelf in de staart bijt zijn attributen van de tijd. De waarheid die immers niet te verbergen heeft, poseert hier als een naakte en weerloze jonge vrouw.  

Kenmerken tijd:
Als negatieve kracht is de tijd het symbool van het verval der dingen; als weldoende godheid draagt hij bij tot de overwinning van de waarheid en de onschuld en hun strijd tegen de aanvallen en de valstrikken van de laster en de ondeugd

Extra toelichting:
Dit plafond werd in opdracht van Nicolas Poussin door Richelieu gemaakt om het plafond van zijn grote kast te decoreren. De zeer naakte Waarheid wordt meegesleept door Saturnus-Cronos, uit de complementaire aanvallen van afgunst (de slechte gedachten die als slangen uit het hoofd komen) en onenigheid (met de dolk en het “vuur van onenigheid”) die zo complementair zijn. De engel draagt ​​de twee symbolen van de Saturnische zeis (de snede) en de Ouroboros (de slang die aan zijn staart sterft, de wereld van incarnatie). Discord, en aan de rechterkant, afgunst (slangen die uit het hoofd komen, dit zijn slechte gedachten).

Natuurlijk kan de waarheid op veel niveaus worden begrepen. De profane verklaring is moraliserend: de waarheid dringt zich uiteindelijk op, ze is in strijd met de leugens. Op een ander niveau dringt de waarheid van de mysticus zich op aan chaos, het is het ‘voedsel van de goden’ dat tot uiting komt in de zuiverheid, de oprechtheid, de integriteit van de zoeker. De leugen is overal, hier beneden en de “demonstraties van de waarheid” zijn geen uitzondering op de regel: ze zitten altijd opgesloten in kleine paranoïde verwijzingen die ze vertonen.

De waarheid is ergens anders! De Waarheid dringt zich boven elke demonstratie op. Eenvoudig zijn Gedachte tot uitdrukking brengen zonder haar te vervreemden, zonder haar te willen vervuilen door de ijdelheid van een demonstratie, is dit niet het criterium van oprechtheid? Het talent en de prestatie van Poussin stellen hem in staat om deze verschillende nuances over te brengen. Het is interessant om te bedenken dat Richelieu dit plafond heeft laten plaatsen als test om de benadering van de waarheid van zijn bezoekers te peilen, of om zijn bezoekers te peilen naar hun benadering van de waarheid (Le Bistrot de la Rose Croix, 2010).