Het proces waar ik mezelf de afgelopen weken doorheen heb bewogen is verre van stabiel geweest. Ik heb keuzes gemaakt die achteraf niet verstandig bleken, ik ben richtingen op gegaan die nergens naar toe leidde en zat regelmatig met mijn hoofd in mijn handen. In deze concept diary wil ik deze reis laten zien.

Ik heb in de eerste instantie gekozen voor het creëren van een nieuw soort Zwarte Piet als onderwerp omdat de zwartenpietendiscussie omtrent het sinterklaasfeest redelijk actueel is en mij erg boeit. Vervolgens ben ik overgegaan naar het onderwerp: hoe je lichaam veranderd in de droomwereld. Ik kwam bij dit onderwerp doordat ik veel bezig was met de fysieke kenmerken van Zwarte Piet en mij toen afvroeg hoe ik kon kijken naar fysieke kenmerken maar dan op een ander gebied: de droomwereld. Daarna ben ik van dat onderwerp nog veranderd naar het onderwerp: hoe je op verschillende manieren een mondkapje kan dragen. Dit had mijn docent mij geadviseerd om bijvoorbeeld naar te kijken en ik vond het meteen interessant.

Onderzoek en Aanpak

Het onderzoek dat ik in de eerst instantie heb gedaan voor Zwarte Piet en het sinterklaasfeest is relevant omdat het belangrijk is om erachter te komen waar de oorsprong ligt van de traditie en wat bijvoorbeeld de meningen zijn van mensen. Dit kan dan vervolgens worden meegenomen bij het realiseren van een nieuw soort Piet.

Ik heb onder andere Zwarte Piet en zijn geschiedenis onderzocht. Uit dit onderzoek bleek bijvoorbeeld dat er in Nederland geen bronnen te vinden over het bestaan van een knecht van Sint Nicolaas vóór het einde van de 18^e eeuw. Rond 1800 verschijnt er een prentje genaamd ‘De nieuwe Sint-Nicolaas-prent’ van Jacobus van Egmont uit Amsterdam. Op deze prent staat Sint Nicolaas te paard afgebeeld en naast hem is zijn knecht te voet afgebeeld in deftige kleding aan wie Sinterklaas te opdracht geeft “te zoeken waar zoete en stoute kinderen zijn, die hij dan komt bezoeken”. (Wikipedia, 2020)

Zwarte piet zoals we hem nu kennen verscheen als eerst in 1850 in een prentenboek genaamd ‘Sint Nikolaas en zijn knecht’ van onderwijzer Jan Schenkman. In dit prentenboek is een nieuw soort Sinterklaas te zien, met een nieuw element in het verhaal: een hulpje. Een donkere man met kleurige kleding die in het boek geen naam heeft. In editie drie van het boek wordt er door de donkere knecht van Sinterklaas ineens een pakje gedragen dat vergelijkbaar is met de pofbroek en baret van zestiende-eeuwse Moorse pages. Moorse pages zijn Noord-Afrikaanse bedienden van de Spaanse adel. (NPO Focus, sd)

Verder heb ik een online interview gehouden met kinderen waarin ik hen de volgende vragen stelden:

• Wat maakt zwarte piet zo iconisch voor jou?
• Hoe ga jij verkleed als zwarte piet?
• Wat vind jij ervan dat mensen zwarte piet willen veranderen?
• Wat vind jij dat er niet veranderd mag worden aan zwarte piet?

 

Ik probeerde vragen te verzinnen die makkelijk genoeg waren voor kinderen om helder antwoord op te geven. Daarnaast wilde ik de vragen niet te controversieel maken met de angst dat dit de kinderen zou weerhouden om eerlijk op te antwoorden of hun ouders/leerkracht zou weerhouden om hen überhaupt in het interview te laten participeren.

 

De antwoorden die ik heb ontvangen van dit interview waren niet enorm substantieel. Het zijn tenslotte kinderen. Maar wat ik bijvoorbeeld wel heb weten te halen uit de antwoorden is dat de meeste kinderen al geen schmink gebruiken als ze verkleed gaan als Zwarte Piet. De reden hiervoor verschillen maar de meest voorkomende reden is dat ze schmink oncomfortabel vinden. De gene die wel schmink gebruiken doen dat voornamelijk in de vorm van roetvegen.

 

Vervolgens ben ik gaan kijken naar eventuele vervangende namen voor zwarte piet. Als eerst ben ik gaan kijken naar welke waarden/eigenschappen zijn verbonden aan zwarte piet en hoe deze waarden/eigenschappen omgezet kunnen worden in daadwerkelijke vervangende namen voor zwarte piet. Ook ben ik gaan kijken hoe je nieuwe namen kan creëren die de waarden/eigenschappen van zwarte piet behouden zonder dat te spelling te veel afwijkt van zwarte piet. Daarna heb ik namen bedacht die simpelweg rijmen met zwarte piet maar die niet per sé ergens op slaan. Deze eventueel vervangende namen  heb ik allemaal op papier gezet:

 

 

Wat ik heb ondervonden tijdens het opzoeken en bestuderen van de namen die ik heb gecreëerd was het volgende. Er zat dus blijkbaar een vervangende naam voor zwarte piet tussen waarvan ik in de eerste instantie dacht dat die niks betekende omdat ik hem had gecreëerd om simpelweg te rijmen op zwarte piet maar uiteindelijk wel een daadwerkelijke betekenis heeft in een andere taal: Deens. Deze naam is ‘Sarte Piet’. ‘Sarte’ betekend in het Deens: delicaat oftewel zacht, teder. (LingQ, sd) En laat dit nou vrijwel exact de karakteristiek zijn van de kindvriendelijke zwarte piet.

Uitvoering

Om te beginnen met het realiseren van een nieuw soort piet ben ik begonnen met een brainstormsessie. In deze brainstormsessie ben ik als eerst gaan kijken naar de belangrijke aspecten die komen kijken bij een aanpassing van zwarte piet. Deze brainstormsessie heb ik op papier gezet in de vorm van een mindmap:

 

 

Goed, we hebben hiervoor al een naam gevonden die enorm goed past bij de eigenschappen en karakteristiek van zwarte piet en ook nog eens niet te veel afwijkt van de uitspraak: ‘zwarte piet’. Maar nu luid alleen nog de vraag: Hoe gaat Sarte Piet eruit zien? Als eerst halen we de stereotyperende kenmerken weg. Dit zijn dan de dikke rode lippen, kroeshaar en bruine/zwarte schmink. Maar we willen wel de anonimiteit behouden van de gene die zich verkleed als Sarte Piet. De vraag is alleen; met welke kleur schmink doen we dat? Voor deze vraag heb ik onderzoek gedaan naar kleuren en hun betekenis. Uit dit onderzoek blijkt dat verschillende kleuren natuurlijk verschillende betekenissen hebben maar ook verschillende gevoelens oproepen en verschillende associaties hebben. (Infonu, 2016) Zo is rood bijvoorbeeld stimulerend en activerend met betrekking tot het biologische effect. Geel stimuleert het brein, denkproces en zenuwstelsel. En zo wordt paars bijvoorbeeld geassocieerd met luxe, stijl en rijkdom doordat het door de eeuwen heen heel veel in koningshuizen werd gebruikt. (Beeldbalie, 2015)

Maar één kleur viel mij uit alle kleuren het meest op. Deze kleur is ons al vrij bekend. Het is een kleur die het lichamelijke en emotionele combineert. Een kleur die staat voor kracht, optimisme en energie. Een kleur die de eigenschappen: speelsheid, vrolijkheid en plezier deelt met zwarte piet. Een passendere kleur voor Sarte Piet bestaat er bijna niet: Oranje.

Uit nader onderzoek blijkt dat oranje voorheen al is gebruikt voor een kleur van de schmink van Piet. (Heij, 2018) Ik wil echter als nog een Piet met deze kleur verwezenlijken omdat de betekenis van de kleur zo goed past bij wat een Piet is. Ik heb hiervoor een prototype ontwikkeld:

 

 

 

 

 

 

Voor de baret voor Sarte Piet wilde ik nog kijken naar verschillende kleuren. Zou het misschien een idee zijn om in plaats van oranje schmink een oranje pietenbaret te gebruiken? Of welke andere kleuren geven het gewenste effect dat we willen voor Sarte Piet? Hiervoor heb ik een aantal pietenbaretten in verschillende kleuren geverfd en ben ik als model gaan staan om deze te presenteren.

 

 

 

 

 

 

 

 

Omdat ik voorheen vooral bezig was met het creëren en bewerken van de fysieke kenmerken van Zwarte Piet wilde ik mij nu focussen op fysieke kenmerken maar dan op een ander gebied. Namelijk hoe je lichaam veranderd en hoe je lichaam eruit ziet in de droomwereld. Ik heb erg levendige dromen die daarnaast ook vage elementen bevatten. In deze dromen ervaar ik verschillende sensaties en neem ik verschillende fysieke vormen aan. Dit wilde ik vertalen naar beeld met behulp van Photoshop.

 

 

 

 

 

 

Na dit ben ik nog overgestapt naar het onderwerp ‘hoe je op verschillende manieren een mondkapje kan dragen’. Ik heb hiervoor inspiratie gehaald uit de beelden van Max Siedentopf voor onder andere de achtergrond en de positionering van het model. (Frearson, 2020) Hierin heb ik onder andere de volgende beelden gemaakt:

 

 

 

 

Conlusie

Het proces van de afgelopen weken ging in mijn mening wel oké. Wat jammer is, is dat ik steeds van richting en ideeën veranderde waardoor ik niet mijn volle focus kon leggen op een bepaald onderwerp voor een langere tijd. Het werk dat ik heb opgeleverd is ondanks dat in mijn mening van degelijke kwaliteit alleen had het nog beter gekund als ik in plaats van nadenken hoe ik het ga aanpakken het gewoon te doen.

 

De toekomst van…

Voor mensen die willen doorwerken met het onderwerp ‘hoe je op verschillende manieren een mondkapje kan dragen’ adviseer ik om meteen de experimenteren met beeld. Je kan kijken naar verschillende lenzen, andere manieren om te spelen met licht, verschillende achtergronden noem het maar op.

English Summary

I started this project with the topic ‘creating a new Black Pete’ because its relevance is evident in the Netherlands. Then I switched to the topic ‘how your body changes in your dreams.’ I thought this was an interesting topic because I was so busy with changing the physical appearance of Black Pete that I started to look at changing the physical appearance of someone but in a different scenario: in our dreams. Lastly, I switched to a different topic: ‘different ways to wear a facemask.’ My teacher advised me to look at this, for example, and I immediately found it interesting. A recurring problem that I encountered with all the topics was that I spent too much time speculating and thinking about how I should go about doing things instead of actually doing them.

Bronnen

Beeldbalie. (2015, juni 2). De betekenis van kleuren. Opgehaald van Beeldbalie: http://www.beeldbalie.nl/betekenis-van-kleur/

Frearson, A. (2020, februari 17). Max Siedentopf suggests alternative masks to protect agains coronavirus. Opgehaald van Dezeen: https://www.dezeen.com/2020/02/17/alternative-coronavirus-masks-max-siedentopf/

Heij, A. (2018, november 8). Maak van Zwarte Piet Oranje Piet . Opgehaald van oogtv: https://www.oogtv.nl/2018/11/maak-van-zwarte-piet-oranje-piet/

Infonu. (2016, december 13). Kleurenpsychologie – Betekenis van kleuren. Opgehaald van Infonu: https://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/4051-kleurenpsychologie-betekenis-van-kleuren.html

LingQ. (sd). LingQ. Opgehaald van LingQ: https://www.lingq.com/en/translate/da/sarte/

NPO Focus. (sd). Waar kwam Zwarte Piet vandaan? Opgehaald van NPOfocus: https://npofocus.nl/artikel/7472/waar-komt-zwarte-piet-vandaan-#:~:text=In%201850%20wordt%20Zwarte%20Piet,en%20het%20slavernijverleden%20van%20Nederland.

Wikipedia. (2020, december 29). Zwarte Piet. Opgehaald van Wikepedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwarte_Piet