Taal is iets waarin ik al van kleins af aan interesse heb. Vrolijk word ik van goed gevonden woordspelingen of mooie verhalen. Taal zorgt ervoor dat mensen bij elkaar komen en elkaar kunnen begrijpen, maar ook hun liefde en waardering naar elkaar kunnen uitspreken. Persoonlijk vind ik het onderwerp van spreekwoorden en gezegdes één van de meest interessante uit de Nederlandse taal. Het fascineert mij hoe je een spreekwoord kunt gebruiken om een boodschap over te brengen, zonder het letterlijk te zeggen. Belangrijk vind ik het om de vele spreekwoorden die we hebben in de Nederlandse taal te koesteren en door te geven van generatie op generatie. In de afgelopen periode heb ik mij beziggehouden met de vraag: hoe kan ik er als ontwerper op een creatieve manier voor zorgen dat Nederlandse spreekwoorden niet vergeten worden?

 

Context, Scope en Definitie

Voorafgaand aan mijn onderzoek heb ik een aantal deelvragen opgesteld waarmee ik later antwoord zal geven op mijn hoofdvraag: “Hoe kan ik er als ontwerper op een creatieve manier voor zorgen dat Nederlandse spreekwoorden niet vergeten worden?” Hieronder de desbetreffende deelvragen:

1. Welke doelgroep kan ik het beste aanspreken om mijn doel te bereiken?
2. Op welke manier onthouden mensen spreekwoorden?
3. Hoe kan ik in één oogopslag overbrengen om welk spreekwoord het gaat?

De Nederlandse taal zit vol met uitdrukkingen, maar niet iedereen gebruikt of begrijpt dezelfde uitdrukkingen. Welke uitdrukkingen zijn enorm ouderwets en welke worden onbewust dagelijks gebruikt? En welke uitdrukkingen kennen kinderen? Deze vragen zijn afkomstig uit een artikel van de Rijksuniversiteit Groningen (Rijksuniversiteit Groningen, 2019). In dit artikel wordt uitgebreid over een onderzoek gesproken, dat gaat over hoe spreekwoorden zich verhouden tot de huidige Nederlandse taal. In dit onderzoek genaamd ‘Maak dat de kat wijs’, wordt getest in hoeverre mensen nog spreekwoorden kennen en gebruiken in het dagelijks leven.

Toen ik over dit onderzoek las, was ik blij verrast dat ik blijkbaar niet de enige ben die het spijtig zou vinden als de spreekwoorden door de jaren heen verdwijnen uit onze taal.

 

Methode en Aanpak

Het onderzoek gaat van start. Het is belangrijk om te weten waar je het over hebt binnen een project, dus daarmee begint mijn onderzoek. Hiervoor heb ik de twee spreekwoordenboeken gebruikt die op de foto hieronder zijn afgebeeld.

Ik ben deze gaan bestuderen en tegelijkertijd brainstorm ik over de eerste experimenten waar ik onder het kopje ‘Uitvoering en Experimenten’ meer over zal vertellen.

Ook heb ik meegedaan aan het onderzoek ‘Maak dat de kat wijs’ van de Rijksuniversiteit Groningen. Hierdoor kwam ik erachter dat ik minder spreekwoorden ken dan ik van tevoren had gedacht.

 

Na een aantal gesprekken met mijn leerteam en docenten Dagmar en Maartje, kwam ik erachter dat ik mijn kwaliteiten in digitaal illustreren wilde gaan verbeteren. Dit is iets waar ik me graag in zou ontwikkelen, aangezien ik altijd al een passie had voor het tekenen op papier en dankzij de keuze voor CMD ook verliefd ben geworden op het maken van digitale illustraties. Hiervoor gebruik ik Adobe Illustrator.

Omdat ik graag wil illustreren in dit project ben ik onderzoek gaan doen naar verschillende illustratiestijlen. Hieronder een moodboard van illustraties die mij persoonlijk aanspreken.

Ook ging ik onderzoeken op welke doelgroep ik mij wil gaan focussen. Uiteindelijk kies ik ervoor om de focus te leggen op kinderen.  Dit omdat mensen spreekwoorden het makkelijkst zullen onthouden, wanneer ze hiermee op jonge leeftijd al mee in aanraking zijn gekomen.

 

Uitvoering en Experimenten

Nadat ik mijn onderwerp had gekozen ben ik simpelweg spreekwoorden gaan opschrijven die mij leuk leken om letterlijk te verbeelden. Hieronder zie je mijn eerste experimenten hierin.

Ik kwam dankzij deze experimenten tot het besluit dat ik verder wilde met illustraties. Dit omdat het beeld dat ik in Photoshop maakte hierboven, naar mijn mening niet de grootste potentie had.

Mijn eerste plan was om een illustratiebundel te maken, van letterlijk vertaalde spreekwoorden. Na een feedbacksessie besefte ik dat te makkelijk was gedacht en dat ik hiermee niet mijn doelen zou bereiken. Als je een spreekwoord letterlijk vertaalt naar beeld, heb je namelijk nog geen flauw idee wat het spreekwoord daadwerkelijk betekent.

Dagmar bracht me op het idee om spreekwoorden te vervormen. Ik koos er toen voor om de spreekwoorden te vervormen binnen een actueel thema, COVID-19. Hieronder de vervormingen van spreekwoorden die ik bedacht.

Door de spreekwoorden te koppelen aan de actualiteit dacht ik de betekenis van de spreekwoorden beter over te kunnen brengen. Ik schetste een beeld bij het spreekwoord ‘Als de vleermuis van huis is, dansen de nertsen op tafel’. Dit spreekwoord zou dan verwijzen naar hoe de Coronacrisis ontstond door een vleermuis en toen men dacht de boel onder controle te hebben, kwam er een enorme uitbraak in de nertsenfokkerijen.

Toen ik deze voorlegde aan mijn vader, die talloze spreekwoorden kent en de passie voor taal met mij deelt, vond hij de coronaspreekwoorden te ver gezocht. Hij begreep de schets in de eerste instantie niet eens en ik moest te veel uitleg geven voordat hij er iets van snapte. Toen dacht ik, als mijn vader, die altijd al interesse heeft gehad in spreekwoorden en gezegden, dit al niet begrijpt zonder uitgebreide context… Hoe breng ik dan de juiste boodschap over aan mensen die nog weinig tot geen spreekwoorden kennen?

Na een gesprek met een medestudent kwam ik tot een nieuw inzicht. Ik besloot dat naast het overbrengen van de spreekwoorden door middel van beeld, er ook tekst nodig was om het beeld te ondersteunen.

Ik ben toen tot het besluit gekomen om een verhaal te gaan schrijven. Een verhaal dat opgebouwd is uit voornamelijk spreekwoorden. Ik ging direct aan de slag aangezien ik verwachtte dat het nog wel eens lastig zou kunnen worden om een goed lopend verhaal te schrijven met alleen maar spreekwoorden. Echter had ik al snel de smaak te pakken en voordat ik het wist stond de eerste versie van mijn verhaal!

Gedurende het schrijven kwam ik erachter dat ik onbewust een thema in mijn verhaal had gestopt: de ongrijpbaarheid van liefde. Nadat ik mijn gedachten hierover verder had laten gaan, ben ik in het verhaal verder naar dit thema toe gaan werken. Ik wilde een kinderboek schrijven over spreekwoorden, maar met als onderliggende boodschap dat het niet uitmaakt op wie je verliefd wordt, zolang je maar gelukkig bent.

Nadat ik het complete verhaal had uitgetypt, was het voor mij tijd om verder te gaan met illustraties. Aangezien het helaas te kort dag was om het volledige boek te voorzien van illustraties, heb ik besloten in overleg met Maartje om dit voor nu te laten gaan.

Het volledig loslaten van illustreren kon ik niet. Ik heb dan ook besloten om als laatste stap in dit project voor nu, enkel de karakters uit mijn verhaal te illustreren.

 

 

 

  

 

Evaluatie en conclusie

Zolang ik het boek niet in mijn handen vast kan houden is mijn missie nog niet voltooid. Wel ben ik trots op het resultaat dat ik heb neergezet, maar vooral ook op het proces dat ik hiervoor heb doorgemaakt. Ik heb geleerd om knopen door te hakken waar nodig. Om me ergens in vast te bijten en tot op de bodem in te verdiepen, maar ook om dingen los te laten. Ik heb geleerd dat ik iets in de conceptuele fase nog niet tot in de perfectie hoef af te ronden. Uiteindelijk zijn alle keuzes, die ik heb gemaakt in dit project, goed geweest om tot aan de finish te komen van deze cursus.

In de laatste week ga ik mij focussen op het maken van de overige illustraties. Ook zou ik deze graag voorleggen aan een expert.

 

De toekomst van …

Als ik nog een half jaar de tijd zou nemen om te werken aan dit project, dan zou ik het heel tof vinden om het verhaal dat ik geschreven heb verder uit te werken. Zowel verhaaltechnisch en conceptueel als het uitwerken van de illustraties die helpen het verhaal over te brengen. Ook zou ik een kaft ontwerp maken voor het verhaal om er een heus kinderboek van te maken. Het zou dan mijn doel zijn om het boek daadwerkelijk te laten drukken en te laten uitgeven door een uitgeverij.

 

Bronnen

Rij, S. S. (2019). Mogen we met de deur in huis vallen? Opgehaald van www.maakdatdekatwijs.nl: https://maakdatdekatwijs.nl/index

Rijksuniversiteit Groningen. (2019, september 26). Publieksonderzoek ‘Maak dat de kat wijs’ naar uitdrukkingen in het Nederlands van nu. Opgehaald van www.rug.nl: https://www.rug.nl/news/2019/09/publieksonderzoek-maak-dat-de-kat-wijs-naar-uitdrukkingen-in-het-nederlands-van-nu